Patatje met nuance

donderdag 26 oktober 2017

Door: Alyanne Barkmeijer en Nick Cramer​

“Goed nieuws, patat is gezond!’ kopte het Dagblad van het Noorden. Het heeft bij veel mensen de aandacht getrokken, en dat is precies de bedoeling van zo’n kop. Maar zoals elke goede kop, werd het verhaal in het artikel genuanceerd. Aanleiding? Het Frituurfestival dat mede door HANNN is georganiseerd. 

Wij denken dat er veel te ingewikkeld gedaan wordt over eten. Zo wordt er veel gezegd en geschreven over voeding en er bestaan ook vele vooroordelen. Bijv. dat patat ongezond is, dat gezond eten minder lekker is en/of dat je superfoods moet eten. Geen van alle zijn helemaal waar. Wel is het goed om hierover het gesprek te voeren, te bekijken waarom zoiets geschreven wordt en wat de beleving van de doelgroep erachter is. 

Waarom een frituurfestival

HANNN heeft het frituurfestival aangegrepen als een uitgelezen kans om het gesprek met de snackbarhouders en zijn publiek te kunnen starten over gezonder eten. Veel initiatieven bestaan al om de bewustwording en de vaardigheden m.b.t. gezond eten te stimuleren. Het frituurfestival is er hier een van. Hierbij ligt de uitdaging vooral in het bereiken van de consument die niet bezig is met gezonde voeding. Waar anders dan bij de snackbar op de hoek tref je deze personen? Zowel met de snackbarhouder, de consument als de gezondheidsprofessionals kunnen we acties op touw zetten om elkaar ergens in het midden van gezond en lekker te vinden!
 

Hoe zit dat nou met friet?

Friet is niet per se een gezond product, omdat het relatief veel vet bevat en daardoor veel kilocalorieën. Hieronder in de tabel kun je het vergelijken. Een zak friet levert zo’n 900 kcal, wat gelijk staat aan bijna de helft van alle energie die je op een dag nodig hebt. Het verschil met de gewone aardappel is enorm, omdat friet gefrituurd wordt in olie.

1 zak friet (300 gram)

1 opscheplepel friet (50 gram)

1 gekookte aardappel (50 gram)

927 kcal

44 gram vet

11 gram verzadigd vet

156 kcal

7 gram vet

2 gram verzadigd vet

42 kcal

0 gram vet

0 gram verzadigd vet

Oliën en vetten leveren nou eenmaal veel energie en zorgen voor een toename in het gehalte aan verzadigde vetten (zie tabel). En als je van die laatste jongens teveel binnenkrijgt verhoog je je kans op hart- en vaatziekten. Gelukkig dat de meeste snackbarhouders frituren in gezonde oliën en dat daardoor het gehalte aan verzadigd vet steeds beperkter wordt. Hetzelfde geldt trouwens voor mayonaise; dit kan vol goede vetten zitten. Andere nadelen van snacken zijn bijv. het hoge zoutgehalte en de bewerkte vleessoorten. Maar voor de gezelligheid doet zo’n bitterbal het vaak goed. 
 

Het totaal aan voedingsmiddelen dat je eet (je voedingspatroon) bepaalt of je gezond eet.

Alyanne Barkmeijer

Waarom werd het dan als gezond betiteld?

Niemand zal de hele dag patat eten en de meeste onder ons ook geen vier keer per week. Een keertje patat of eens iets anders wat niet zo gezond is, is dan ook niet direct nadelig voor je gezondheid. Een vuistregel is om niet vaker dan 3 keer per week een ongezond product te nemen (zoals een pizzapunt of een kroket). Belangrijker is dat het totaal aan voedingsmiddelen dat je over het algemeen eet gezond is. Op basis hiervan kan je kort door de bocht concluderen - zoals koppenmakers doen - dat zo nu en dan een patatje binnen een gezond voedingspatroon kan passen, als je voor de rest veel gezonde keuzes maakt. Het totaal aan voedingsmiddelen dat je eet (je voedingspatroon) bepaalt of je gezond eet.
 

Waarom werd ‘light’ dan afgeschilderd als slecht?

Volgens de wet mag een product pas de claim ‘light’ dragen als het desbetreffende gehalte van het product (bijv. vetten in pindakaas light) minimaal 30% lager is dan dat van een vergelijkbaar product (bijv. gewone pindakaas). Veel mensen kiezen daarom ook voor pindakaas light, om zo minder vet binnen te krijgen. Dit klopt natuurlijk. Wat alleen vaak gebeurt, is dat het aantal vetten volgens de wet 30% lager ligt maar dat het aantal suikers ineens opgehoogd wordt. Op deze manier zorg je niet per se voor een verbeterde gezondheidswaarde.

Wel kun je in plaats van de gewone cola weer beter voor de ‘light’-versie gaan, als je ten doel hebt minder suiker of calorieën binnen te krijgen. In de cola-light zit namelijk 30% minder suiker dan in de gewone cola. Light kan dus voor verschillende voedingsstoffen (bijv. koolhydraten en vet) gebruikt worden. Zo zie je maar weer, niets zo genuanceerd en lastigs als voeding. Of doen we er gewoon te ingewikkeld over?
 

Praat mee!

Het artikel in het DvhN leverde enorm veel reacties op. Volgens ons juist een teken dat voeding leeft en voor velen een belangrijk onderwerp van discussie is. Laten we hierover doorpraten! Reageer via ons contactformulier

Alyanne Barkmeijer, MSc is diëtist en docent opleiding Voeding en Diëtetiek
Nick Cramer is projectleider Voeding & Gezondheid van HANNN